Lộ trình quốc gia về giảm thiểu nhựa dùng một lần ở Việt Nam: Chiến lược và lựa chọn ưu tiên

Tăng trưởng kinh tế và đô thị hóa với tốc độ nhanh cũng như thay đổi lối sống ở Việt Nam đã dẫn đến cuộc khủng hoảng ô nhiễm nhựa. Ước tính có khoảng 3,1 triệu tấn chất thải nhựa được thải ra trên đất liền hàng năm ở Việt Nam.

Ít nhất 10% trong số chất thải chưa được quản lý tốt này bị rò rỉ vào đường thủy, khiến Việt Nam trở thành một trong năm nước gây ô nhiễm nhựa trên đại dương hàng đầu trên thế giới. Khối lượng rò rỉ có thể tăng gấp đôi vào năm 2030 theo kịch bản thông thường.

Báo cáo phân tích ô nhiễm rác thải nhựa tại Việt Nam xác định các nguồn và con đường gây ô nhiễm nhựa ở Việt Nam. Dựa trên các cuộc điều tra thực địa, báo cáo phát hiện rằng:

• Chất thải nhựa chiếm phần lớn lượng chất thải được tìm thấy ở các khu vực ven sông và ven biển, chiếm 94% tổng lượng rác thải và 71% trọng lượng.
• Mười loại nhựa phổ biến nhất chiếm hơn 80% tổng lượng rác thải nhựa rò rỉ vào đường thủy.
• Hơn 60% các loại rác thải nhựa là nhựa dùng một lần

Các loại nhựa dùng một lần gây ra phần lớn tình trạng ô nhiễm nhựa ở Việt Nam. Ảnh: Internet

Trong Kế hoạch Hành động Quốc gia về Quản lý rác thải nhựa đại dương đến năm 2030, Việt Nam đặt mục tiêu cắt giảm 50% rác thải nhựa đại dương vào năm 2025 và 75% vào năm 2030. Một số biện pháp đã được đưa ra như lệnh cấm sắp được áp đặt đối với việc sản xuất và nhập khẩu túi nylon sử dụng trong nước vào năm 2026 và hầu hết các sản phẩm nhựa dùng một lần vào năm 2031.

Để góp phần hỗ trợ các chương trình giảm thiểu ô nhiễm nhựa của Chính phủ, Ngân hàng Thế giới đề xuất một Lộ trình chính sách nhằm giảm thiểu sử dụng các loại nhựa dùng một lần (SUP) phổ biến nhất. Ba loại nhựa hàng đầu là: túi nhựa không phân hủy, hộp đựng thực phẩm bằng nhựa polystyrene giãn nở (EPS) và ống hút nhựa. Các loại nhựa khác bao gồm nhựa được sử dụng trong các cửa hàng ăn uống và các cơ sở lưu trú.

Báo cáo tóm tắt về một loạt các chính sách để loại bỏ SUP bao gồm hạn chế lưu hành SUP, thu phí khi sử dụng SUP và lệnh cấm đối với một số loại SUP nhất định. Để tránh các tác động kinh tế đột ngột, lộ trình khuyến nghị cắt giảm SUP theo giai đoạn, bắt đầu với các hạn chế và phí, sau đó dần dần tiến tới lệnh cấm. Báo cáo cũng đề xuất cơ chế phối hợp giữa các bên liên quan, đây là chìa khóa để thực hiện các can thiệp chính sách một cách hiệu quả.

(Theo World Bank)