Hỗ trợ ngành tái chế: Khuyến khích thay vì trợ cấp

05/06/2022

Chính thức được áp dụng kể từ năm 2022, công cụ EPR yêu cầu các doanh nghiệp là nhà sản xuất, nhà nhập khẩu một số hàng hóa nhất định phải chịu trách nhiệm đến cuối vòng đời, tức là đến khi sản phẩm bị thải bỏ.

Cụ thể, doanh nghiệp phải chịu trách nhiệm thu gom, tái chế, xử lý rác thải phát sinh từ sản phẩm sau khi sử dụng, thông qua tự tổ chức thực hiện, thuê đơn vị chuyên nghiệp thực hiện hoặc đóng tiền vào Quỹ Bảo vệ môi trường.

EPR được kỳ vọng sẽ là công cụ giúp thúc đẩy kinh tế tuần hoàn và đặt nền móng xây dựng ngành công nghiệp tái chế đạt chuẩn. Theo ông Phan Tuấn Hùng, Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Tài nguyên và môi trường, EPR tạo ra áp lực để doanh nghiệp phải thay đổi thiết kế sản phẩm, bao bì theo hướng thân thiện với môi trường, đồng thời truyền thông thay đổi ý thức, thái độ của người tiêu dùng đối với việc thải bỏ sản phẩm.

Mặt khác, số tiền đóng góp vào Quỹ Bảo vệ môi trường sẽ được sử dụng để hỗ trợ các dự án thu gom, tái chế và xử lý rác thải. Hiện tại, nguyên tắc hỗ trợ bằng tiền thu được từ công cụ EPR đang được Bộ Tài nguyên và môi trường xây dựng thông tư hướng dẫn.

PGS.TS Nguyễn Thế Chinh, nguyên Viện trưởng Viện Chiến lược tài nguyên và môi trường (ISPONRE), Bộ Tài nguyên và môi trường, đánh giá cao việc đưa công cụ EPR vào Luật Bảo vệ môi trường. Theo ông Chinh, công cụ EPR tạo ra cơ chế tài chính hỗ trợ lĩnh vực thu gom, xử lý và tái chế rác thải.

Hỗ trợ ngành tái chế: Khuyến khích thay vì trợ cấp
PGS.TS Nguyễn Thế Chinh, nguyên Viện trưởng Viện Chiến lược tài nguyên và môi trường (ISPONRE). Ảnh: KTMT.

Tuy nhiên, để công cụ thực sự tạo ra hiệu quả, có một số điều cần phải được lưu ý. Đầu tiên là vấn đề về danh mục sản phẩm thuộc phạm vi điều chỉnh. Trao đổi với Vụ Pháp chế, theo ông Chinh, danh mục ban đầu nên có giới hạn nhất định, không được “tham” dẫn đến khó trong công tác thực hiện.

Vấn đề tiếp theo là tư duy về phương thức hỗ trợ. Nguyên Viện trưởng ISPONRE nhận xét, khi hỗ trợ ngành công nghiệp thu gom, tái chế và xử lý rác thải, phải đảm bảo tuân theo nguyên tắc thị trường.

Cụ thể, hỗ trợ nên đưa ra dưới dạng khuyến khích (incentive) thay vì trợ cấp (subsidy), tức là chỉ hỗ trợ thời gian đầu thông qua các hình thức như đầu tư, cho vay vốn lãi suất ưu đãi…, sau đó để doanh nghiệp, đơn vị thu gom, tái chế và xử lý rác thải tự phát triển, thay vì bao cấp từ đầu đến cuối.

“Nên xem xét xem những đơn vị thu gom, tái chế, xử lý rác thải được hỗ trợ những gì, nhận hỗ trợ xong, họ có lợi nhuận hay không. Cần tuyệt đối tránh tư tưởng bao cấp vì nếu “cho không” thì hiệu quả sẽ rất thấp”, ông Chinh nhấn mạnh.

Thực tế, khu vực tư nhân đang tích cực đầu tư vào lĩnh vực tái chế, không phải vì tận dụng hỗ trợ từ EPR mà vì chính những tiềm năng của ngành này. Trong đó có thể kể đến Nhựa Duy Tân, một thành viên của Liên minh Tái chế bao bì Việt Nam (PRO Việt Nam), đã rót 60 triệu USD xây dựng nhà máy tái chế với công nghệ tiên tiến bottles to bottles.

Đáng chú ý, Duy Tân sử dụng 100% đầu vào là nhựa phế liệu trong nước, bất chấp tính chất phức tạp của rác thải nhựa tại Việt Nam, cho thấy tư duy làm tái chế bài bản, nghiêm túc, hướng đến lợi ích lâu dài.

Một thành viên khác của PRO Việt Nam là Tetra Pak mới đây cũng đầu tư 3,5 triệu euro vào nhà máy tái chế giấy Đồng Tiến, với công nghệ tiên tiến, kỳ vọng tạo ra sản phẩm giấy có giá trị thương mại cao như giấy ăn, giấy viết.

Đối với nhóm doanh nghiệp là nhà sản xuất, nhà nhập khẩu phải thực hiện trách nhiệm với công cụ EPR, song song với việc thực thi, cơ quan quản lý cần giải thích cho doanh nghiệp hiểu những đóng góp của doanh nghiệp có hiệu quả đến đâu, đem lại lợi ích gì cho môi trường cũng như cho bản thân doanh nghiệp.

Vị chuyên gia môi trường cho biết, nếu cơ quan quản lý trả lời được cho doanh nghiệp những câu hỏi đó, giúp doanh nghiệp hiểu sâu sắc ý nghĩa của EPR, doanh nghiệp không chỉ thực hiện nghiêm túc mà còn “đóng tiền nhiều hơn nữa”.

Bài viết liên quan
UNEP sẵn sàng hỗ trợ kỹ thuật để Việt Nam phát triển thị trường carbon

Ngày 15/4, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Đức Duy tiếp bà Dechen Tsering, Giám đốc khu vực châu Á – Thái Bình Dương của Chương trình Môi trường Liên hợp quốc (UNEP). Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Đức Duy tiếp bà Dechen Tsering, Giám đốc khu vực […]

Thành công mô hình thu gom rác thải nhựa sinh hoạt trên tàu cá

Bình Định – Mô hình thí điểm thu gom rác thải nhựa sinh hoạt trên tàu cá đưa vào bờ tại Cảng cá Quy Nhơn đã nâng cao ý thức bảo bệ môi trường biển của ngư dân. Ngày 13/4, Sở Nông nghiệp và Môi trường Bình Định phối hợp với UBND thành phố Quy […]

Tiềm năng và những khó khăn trong việc tái chế rác nhựa, quản lý chất thải tại Việt Nam

Tỷ lệ thu gom rác nhựa tại các khu đô thị lớn ở Indonesia, Thái Lan và Việt Nam chỉ đạt 8-25%. Mặc dù tiềm năng tái chế lớn, các quốc gia này đối mặt với thách thức lớn do chi phí thu gom và phân loại rác thải cao… Ảnh minh họa. Nguồn: Internet. […]

Ajinomoto tối ưu hóa việc tái chế hộp nhựa đựng sốt mayonnaise

Duy trì chất lượng và an toàn trong khi vẫn mang lại sự ngon miệng và đạt được mục tiêu không có rác thải nhựa để giảm gánh nặng cho môi trường là một thách thức. Tìm hiểu về các vấn đề xung quanh rác thải nhựa và những cải tiến đang được thực hiện […]

Công nghệ giúp tiêu dùng xanh có thể đi đường dài

Công nghệ đang trở thành yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp nông nghiệp Việt Nam không chỉ tối ưu hóa chi phí sản xuất mà còn thúc đẩy quá trình chuyển đổi xanh. Bà Đặng Huỳnh Ức My, chủ tịch HĐQT TTC AgriS, chia sẻ tại hội thảo – Ảnh: QUANG ĐỊNH Trong bối […]