Hiểu đúng về ‘người gây ô nhiễm phải trả tiền’

10/02/2022
Luật Bảo vệ môi trường 2020 đưa ra quan điểm mới trong quản lý rác thải rắn là “người gây ô nhiễm phải trả tiền”, thể hiện qua những công cụ chính sách như trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR), thu phí rác thải theo khối lượng.

Phí quản lý rác thải từ hộ gia đình sẽ được chi trả theo khối lượng.

Điều 79 Luật Bảo vệ môi trường 2020 đưa ra quy định về chi phí thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt “dựa trên khối lượng hoặc thể tích chất thải đã được phân loại”. Trong đó, chất thải rắn có khả năng tái sử dụng, tái chế, chất thải nguy hại phát sinh từ hộ gia đình, cá nhân đã được phân loại riêng không phải trả phí.

Quy định này được đưa ra nhằm hạn chế tình trạng “cào bằng” về chi phí phải trả cho môi trường, khiến cho người xả 1kg rác cũng phải đóng phí ngang với người xả 10kg rác như trước đây

Bà Lyli Baum Pollans, chuyên gia chính sách và quy hoạch đô thị nhận xét, quan điểm “người gây ô nhiễm phải trả tiền” là một trong những công cụ hiệu quả nhất giúp chính quyền giảm thiểu rác thải rắn và kiểm soát chi phí xử lý rác thải.

Cụ thể, khi được yêu cầu trả chi phí xử lý rác thải tương ứng với khối lượng xả ra, người dân sẽ có xu hướng giảm thiểu xả thải thông qua các hoạt động tái chế, tái sử dụng, ủ phân hữu cơ. Theo quy định trong luật bảo vệ môi trường hiện hành, chỉ rác thải không có giá trị tái chế mới được thu gom theo túi trả phí.

Bà Pollans đưa ra ví dụ ở Massachusetts, Mỹ, sau 1 năm triển khai thu phí rác thải theo khối lượng, lượng rác thải xả ra môi trường giảm trung bình khoảng 30% cho mỗi hộ gia đình.

Thực tế, tổng lượng tiêu thụ sản phẩm trong năm đó không hề giảm đi, nghĩa là số lượng rác thải phát sinh không hề giảm. Người tiêu dùng đã giữ rác thải ở lâu hơn trong chuỗi giá trị, tiếp tục tạo ra lợi ích thay vì vứt bỏ ra môi trường.

Theo ông Hoàng Đức Vượng, Chủ tịch Chi hội nhựa tái sinh, quan điểm “người gây ô nhiễm phải trả tiền” là yêu cầu bắt buộc để công tác quản lý rác thải hoạt động theo cơ chế thị trường.

Ông Vượng lấy ví dụ, tại Nhật Bản, mỗi công dân phải đóng một khoản tiền là khoảng 100USD mỗi tháng, gọi là thuế thị dân, được sử dụng để chi trả cho tất cả những cơ sở hạ tầng xung quanh như dọn dẹp rác, xử lý nước thải…

Đại diện ngành tái chế ước tính, nếu mỗi người dân Việt Nam được yêu cầu đóng khoảng 10% con số trên, tức là rơi vào khoảng 200 nghìn đồng mỗi tháng là đủ để xây dựng một hệ thống hiện đại.

Tuy nhiên, trước khi đưa vào áp dụng, chi phí xử lý môi trường cho mỗi người chỉ rơi vào khoảng vài chục nghìn mỗi năm, một con số quá ít ỏi để “đòi hỏi môi trường phải sạch, rác phải được xử lý”.

Quan điểm “người gây ô nhiễm phải trả tiền” cũng là tinh thần của công cụ trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR). Ở đây, “người gây ô nhiễm” được hiểu rộng hơn, không chỉ là người xả thải mà là tất cả các bên đóng góp vào quá trình xả thải.

Trong đó, doanh nghiệp sản xuất (nhà sản xuất, nhập khẩu) được đặt trách nhiệm bởi nhóm doanh nghiệp này đóng vai trò là khâu trung tâm trong chuỗi cung ứng, tạo ra tác động tới tất cả các khâu, từ ý tưởng, thiết kế, lựa chọn nguyên vật liệu cho tới bán lẻ, tiêu dùng và xả thải.

Triển khai quản lý rác thải theo quan điểm “người gây ô nhiễm phải trả tiền” với người tiêu dùng là tiền đề quan trọng để doanh nghiệp thực thi EPR cũng như thực hành kinh tế tuần hoàn.

Theo ông Fausto Tazzi, Phó chủ tịch Liên minh Tái chế bao bì Việt Nam (PRO Việt Nam), thách thức hàng đầu cho các hoạt động của tổ chức này là thiếu hụt về nguồn lực. Như vậy, việc thu hút người tiêu dùng tham gia phân loại, thu gom, tái chế, tái sử dụng sẽ là sự hỗ trợ lớn để PRO Việt Nam hoàn thành mục tiêu tái chế 100% bao bì đến năm 2030.

Theo TheLEADER

Bài viết liên quan
Bổ sung nhiều điểm mới trong Dự thảo Nghị định về EPR

Đại diện Bộ Nông nghiệp và Môi trường giải đáp nhiều thắc mắc cũng như làm rõ nhiều nội dung mới được bổ sung trong Dự thảo Nghị định về EPR. Làm rõ một số trường hợp đặc thù Tại Hội thảo “Phổ biến và lấy ý kiến dự thảo Nghị định quy định về […]

Việt Nam sắp xây con đường thứ hai từ rác nhựa

Đường dự kiến dài 400 m, gấp đôi con đường đầu tiên từ rác nhựa hoàn thiện cách đây 6 năm, tại khuôn viên khu công nghiệp Deep C, Hải Phòng. Thông tin này được bà Diệp Thị Kim Hoàn, Giám đốc Phát triển bền vững Tổ hợp Khu công nghiệp Deep C (Hải Phòng) […]

Đề xuất bỏ quy định tái chế bắt buộc với pin ôtô

Dự thảo mới nhất đã đưa mức tái chế bắt buộc với pin sử dụng cho ôtô điện về 0%, thay vì áp dụng chung tỷ lệ 8% với pin sạc nhiều. Tại hội thảo lấy ý kiến dự thảo Nghị định về trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất, nhà nhập khẩu (EPR), […]

Dự thảo Nghị định về EPR: Tháo gỡ, làm rõ một số nội dung quan trọng

Tại Hội nghị phổ biến, lấy ý kiến Dự thảo Nghị định về EPR, các chuyên gia cho rằng một số quy định vẫn cần được tháo gỡ, làm rõ. Cập nhật quy định về EPR Ngày 30/6/2025, Báo Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với Cục Môi trường, Bộ Nông nghiệp và Môi […]

Xử lý rác thải tồn lưu làng nghề từ hỗ trợ kỹ thuật của Na Uy

Na Uy và UNDP tại Việt Nam xác định cần xử lý triệt để lượng rác thải nhựa tồn lưu, góp phần thực hiện các cam kết quốc gia về quản lý rác thải nhựa. Ngày 27/6, Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) tại Việt Nam phối hợp cùng Sở NN-MT tỉnh Hưng […]