Đổi mới sáng tạo trong thu gom – tái chế bao bì: Những mô hình tiên phong từ thế giới

1. Loop – Đổi mới sáng tạo trong mô hình tiêu dùng tuần hoàn

Trong khi phần lớn các giải pháp hiện nay tập trung vào tái chế, CEO TerraCycle – Tom Szaky – nhấn mạnh rằng tái chế chỉ giải quyết phần ngọn của vấn đề. Với chưa đến 14% nhựa bao bì được tái chế toàn cầu, còn 141 triệu tấn được thải ra mỗi năm, ông cho rằng giải pháp căn cơ là loại bỏ tính “dùng một lần” thông qua mô hình tái sử dụng.

Từ đó, Loop ra đời – một nền tảng đổi mới toàn diện về bao bì, hợp tác với hơn 200 thương hiệu lớn như P&G, Nestlé, Unilever và các nhà bán lẻ toàn cầu như Carrefour, Walmart. Loop cung cấp sản phẩm trong các bao bì bền vững, có thể hoàn tiền sau khi người tiêu dùng trả lại vỏ hộp tại cửa hàng. Bao bì sau đó được làm sạch, tái nạp và đưa trở lại kệ hàng – tạo thành một vòng tuần hoàn khép kín.

Điểm đổi mới của Loop không chỉ nằm ở công nghệ làm sạch hay logistics, mà còn ở việc tích hợp hành vi tiêu dùng mới vào kênh bán lẻ truyền thống – tương tự như cách thực phẩm hữu cơ từng được định vị tại siêu thị. Nhờ đó, người tiêu dùng không cần thay đổi quá nhiều thói quen mà vẫn có thể sống xanh, giảm phát thải carbon và giảm lượng rác thải nhựa ra môi trường.

Loop đang mở rộng mô hình tại nhiều quốc gia, chứng minh rằng đổi mới không chỉ là công nghệ, mà còn là cách tiếp cận lại toàn bộ chuỗi giá trị bao bì, từ thiết kế, phân phối đến thu hồi và tái sử dụng – góp phần thiết lập một nền kinh tế tuần hoàn thực thụ.

Nguồn: World Economic Forum.

2. Carbios – Đột phá công nghệ enzyme phân hủy nhựa PET

Carbios, doanh nghiệp công nghệ sinh học tiên phong của Pháp, đang dẫn đầu cuộc cách mạng tái chế nhựa với công nghệ enzyme tái chế PET độc quyền, mở ra một kỷ nguyên mới cho nền kinh tế tuần hoàn. Khác biệt hoàn toàn với tái chế cơ học truyền thống vốn dễ gây suy giảm chất lượng sản phẩm và chỉ áp dụng được với nhựa trong suốt, Carbios sử dụng enzyme được thiết kế chuyên biệt để phân giải PET – từ chai nhựa đến bao bì thực phẩm – về lại dạng monomer nguyên thủy, cho phép tái chế thành nhựa PET nguyên sinh, chất lượng cao, không giới hạn số lần tái sử dụng.

Điểm đột phá của công nghệ này nằm ở khả năng xử lý mọi loại rác PET, kể cả nhựa màu, nhựa nhiễm bẩn hoặc đa lớp, đồng thời giảm thiểu đến 57% lượng phát thải CO₂ so với sản xuất nhựa mới từ dầu mỏ. Công nghệ của Carbios đã được chứng minh với khả năng phân hủy tới 90% PET trong vòng 10 giờ, mở ra tiềm năng thương mại hóa lớn và góp phần giảm áp lực rác thải nhựa toàn cầu.

Năm 2024, Carbios chính thức khởi công nhà máy tái chế PET quy mô công nghiệp đầu tiên tại Pháp, với công suất 50.000 tấn PET/năm, tương đương với 2 tỷ chai nhựa hoặc 2,5 tỷ khay thực phẩm, đánh dấu bước tiến quan trọng trên hành trình đưa công nghệ enzyme ra thị trường toàn cầu.

Carbios cũng đã hợp tác cùng các “ông lớn” toàn cầu như L’Oréal, Nestlé, PepsiCo, Michelin – cùng nhau kiến tạo giải pháp bao bì xanh, thúc đẩy nền kinh tế tuần hoàn và trách nhiệm môi trường. Sáng tạo công nghệ enzyme tái chế PET của Carbios không chỉ là bước đột phá về khoa học mà còn là minh chứng cho tầm nhìn chiến lược về phát triển bền vững, định hướng tương lai xanh cho ngành nhựa toàn cầu.

Nguồn: Carbios.

3. Plastic Bank – Mô hình thu gom rác nhựa đổi mới bằng blockchain

Plastic Bank đang tạo nên một bước ngoặt trong lĩnh vực thu gom và tái chế rác thải nhựa bằng cách không chỉ dừng lại ở việc xử lý môi trường mà còn mang lại giá trị kinh tế và xã hội sâu sắc cho những cộng đồng khó khăn. Mô hình này giúp biến rác thải nhựa thành tài nguyên có giá trị, đồng thời hỗ trợ những người thu gom bằng tiền mặt và các phúc lợi thiết thực như chăm sóc sức khỏe, giáo dục và nước sạch.

Điểm khác biệt lớn nhất của Plastic Bank chính là việc áp dụng công nghệ blockchain trong việc theo dõi và quản lý toàn bộ quá trình thu gom nhựa. Mỗi mẩu nhựa được số hóa và minh bạch xuyên suốt từ nơi thu gom đến khi tái chế, giúp ngăn chặn gian lận, đảm bảo dữ liệu minh bạch và tăng cường niềm tin cho các doanh nghiệp, đối tác và người tiêu dùng. Điều này đặt Plastic Bank vượt lên trên các tiêu chuẩn thu gom truyền thống.

Không chỉ vậy, Plastic Bank tuân thủ nghiêm ngặt các quy định pháp luật và đảm bảo các hoạt động thu gom, xử lý rác thải được giám sát bởi các đơn vị kiểm toán độc lập. Việc chỉ tập trung thu gom nhựa có thể tái chế cũng giúp thúc đẩy kinh tế tuần hoàn, giảm thiểu rác thải nhựa nguyên sinh và góp phần bảo vệ môi trường bền vững.

Mô hình toàn diện và sáng tạo của Plastic Bank là minh chứng cho việc thu gom và tái chế nhựa có thể mang lại lợi ích kép: bảo vệ môi trường đồng thời nâng cao chất lượng cuộc sống cho cộng đồng. Đây là nguồn cảm hứng cho các doanh nghiệp, tổ chức và cộng đồng trong hành trình xây dựng một tương lai xanh – sạch hơn.

Nguồn: Plastic Banks.

4. Notpla – Bao bì sinh học tự hủy từ rong biển

Notpla là công ty tiên phong của Anh Quốc chuyên phát triển giải pháp bao bì thân thiện môi trường, sử dụng nguyên liệu từ tảo biển và thực vật để thay thế nhựa dùng một lần. Thành lập từ năm 2014, Notpla hướng tới mục tiêu giảm thiểu rác thải nhựa bằng các sản phẩm hoàn toàn phân hủy sinh học, góp phần bảo vệ hành tinh.

Sản phẩm nổi bật của Notpla là Ooho – túi nước uống làm từ tảo biển có thể ăn được, thay thế chai nhựa truyền thống, mở ra xu hướng mới cho bao bì đồ uống không rác thải. Bên cạnh đó, Notpla phát triển các lớp phủ chống thấm dầu mỡ cho hộp đựng thức ăn mang đi, giấy bao bì tái chế pha tảo biển và cửa sổ bao bì không làm từ nhựa đầu tiên trên thế giới, tất cả đều góp phần vào nền kinh tế tuần hoàn và giảm thiểu tác động môi trường.

Các giải pháp của Notpla đã thay thế hơn 7 triệu vật phẩm nhựa dùng một lần và giúp giảm đến 70% lượng phát thải carbon so với nhựa thông thường. Việc nuôi trồng tảo biển còn có tác dụng hấp thụ khí nhà kính và bảo vệ hệ sinh thái biển. Notpla từng đoạt giải thưởng Earthshot Prize 2022 – giải thưởng môi trường danh giá do Hoàng tử William trao tặng, khẳng định vai trò dẫn đầu trong đổi mới bền vững toàn cầu. Họ cũng hợp tác với Levy UK + Ireland cung cấp bao bì thân thiện môi trường tại hơn 50 sân vận động và sự kiện lớn như O2 Arena và Wimbledon.

Notpla là minh chứng cho sức mạnh của sáng tạo dựa trên thiên nhiên, mở ra tương lai bao bì không rác thải và thân thiện với môi trường. Với công nghệ từ tảo biển, Notpla truyền cảm hứng cho các doanh nghiệp Việt Nam trong hành trình phát triển bền vững, góp phần bảo vệ môi trường và nâng cao giá trị kinh tế tuần hoàn.

Nguồn: Notpla.

5. HolyGrail 2.0 – Công nghệ phân loại rác thông minh bằng mã vạch kỹ thuật số

HolyGrail 2.0 là một sáng kiến đột phá do AIM – Hiệp hội Nhãn hàng châu Âu dẫn dắt và được hỗ trợ bởi Liên minh Chấm dứt Rác thải Nhựa, với mục tiêu nâng cao khả năng phân loại bao bì sau tiêu dùng bằng công nghệ dấu nước kỹ thuật số. Giải pháp này cho phép “gắn” các mã định danh vô hình lên bao bì – tương tự mã QR – giúp hệ thống quét tại các trung tâm tái chế tự động nhận diện loại nhựa, màu sắc, công dụng và thiết kế bao bì với độ chính xác cao.

Trong giai đoạn thử nghiệm tại Đức, hơn 5,6 triệu sản phẩm đã được xử lý với tỷ lệ nhận diện chính xác lên tới 93,8%. Công nghệ này mở ra khả năng phân loại sâu hơn theo tiêu chí thiết kế, hỗ trợ tái chế hiệu quả hơn và giảm thiểu rác thải không thể tái chế. Các thương hiệu như P&G và Arla Foods đã tiên phong đưa sản phẩm có dấu nước kỹ thuật số ra thị trường tại Đan Mạch, Pháp và Đức – một bước tiến quan trọng trong quá trình thương mại hóa công nghệ tái chế thông minh.

HolyGrail 2.0 thể hiện một cách tiếp cận đổi mới, dựa trên hợp tác đa bên giữa doanh nghiệp, nhà sản xuất công nghệ và đơn vị tái chế – góp phần hiện thực hóa mô hình kinh tế tuần hoàn. Trong tương lai, dự án hướng tới HolyGrail 2030 – mở rộng ứng dụng dấu nước kỹ thuật số trong toàn hệ thống tái chế châu Âu và xa hơn.

Nguồn: Alliance to end plastic waste.